Badania i zabiegi okulistyczne

Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego   (tonometria)

Wartość ciśnienia w gałce ocznej określa się za pomocą specjalnego urządzenia zwanego tonometrem. Wadą tego aparatu jest konieczność dotknięcia oka badanego, co wymaga znieczulenia miejscowego oraz sterylizacji jego końcówki. Dlatego też coraz większą popularnością cieszy się tonometria bezkontaktowa, w której badania ciśnienia dokonuje się przy pomocy silnego podmuchu powietrza, co nie wymaga znieczulenia. W moim Gabinecie Okulistycznym posługuję się najnowszym tonometrem bezkontaktowym. Prawidłowa wartość ciśnienia śródgałkowego u ludzi dorosłych nie powinna przekraczać 21 – 22 mm Hg, choć warto również wiedzieć, że niektórzy ludzie mają nadciśnienie oczne, czyli podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, które nie jest równoznaczne z zachorowaniem na jaskrę. Poza tym wpływ na wynik badania mogą mieć takie czynniki jak: choroby układu krążenia (nadciśnienie, niedociśnienie tętnicze, udar mózgu, cukrzyca), choroby krwi czy choroby układu oddechowego. Zawsze jednak podwyższone ciśnienie w oku skłania lekarza okulistę do przeprowadzenia dalszych badań diagnostycznych w kierunku jaskry.

Ocena przedniego i tylnego odcinka oka

Mimo że oko jest wielkości piłeczki pingpongowej, jego budowa wewnętrzna jest bardziej skomplikowana od zegarka szwajcarskiego. Każdą strukturę oka bada się w nieco inny sposób, a okulista dobiera metodę badania dostosowaną do problemu. Badanie przeprowadza się przy użyciu biomikroskopów i soczewek powiększających. Bez rozszerzania źrenicy można zbadać zewnętrzną połówkę piłki, nazywaną fachowo odcinkiem przednim. Natomiast żeby zbadać połówkę położoną głębiej, należy zakropić krople rozszerzające źrenicę. Badanie przeprowadzane po rozszerzeniu źrenicy nazywamy badaniem dna oka.
Dzięki temu, że oglądając dno oka można ocenić naczynia krwionośne, badanie to stosuje się do oceny stanu ogólnego w takich chorobach jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Przyjmuje się bowiem, że stan naczyń krwionośnych jest podobny w całym ciele

Pomiar pola widzenia (perymetria)

Badanie pola widzenia przypomina grę komputerową: pacjent patrzy w jeden punkt i przyciska joystick, kiedy „kątem oka” zauważy błysk światła. Wymaga to koncentracji i odpowiedniej techniki wykonania, dlatego za wiarygodne uznaje się drugie lub trzecie badanie. Pole widzenia określa funkcję nerwu wzrokowego – im lepiej on działa, tym lepsze pole widzenia. Dlatego stosuje się je we wszystkich chorobach nerwu wzrokowego, czyli na przykład w jaskrze, w uszkodzeniach mózgu czy siatkówki.

USG (ultrasonografia)

Ultrasonografia to badanie kontaktowe i niebolesne. Na powiekę lub bezpośrednio na oko nakłada się żel, a następnie przykłada się głowicę aparatu, która przypomina gruby flamaster. Głowica generuje nieszkodliwe dla zdrowia ultradźwięki, które przechodząc przez struktury oka odbijają się od napotkanych tkanek , co wyświetlane jest na ekranie w postaci obrazów lub wykresów. Ultrasonografię  wykorzystuje się, wtedy kiedy badanie okulistyczne jest niemożliwe – jak w przypadku wylewu krwi, lub utrudnione – na przykład przy zaćmie.

OCT

Badanie OCT  (optyczna koherentna tomografia) to nieinwazyjna i bardzo nowoczesna metoda obrazowania struktur siatkówki oka i okolic nerwu wzrokowego. Badanie to opiera się na analizie światła rozproszonego na poszczególnych warstwach tkanki, które pozwala nam uwidocznić nawet najmniejsze zmiany w siatkówce oka i tarczy nerwu wzrokowego. Takie rewolucyjne podejście pozwala nam na przeprowadzenie analizy przekrojów tkanki w wymiarze trójwymiarowym oraz stworzenie cyfrowej mapy poszczególnych warstw siatkówki.

Koherentna Tomografia Optyczna umożliwia między innymi:

• analizę zmian w grubości siatkówki,
• identyfikację i lokalizację obrzęku,
• ocenę odwarstwień siatkówki i nabłonka barwnikowego.

Badanie OCT nazywana jest również biopsją optyczną ponieważ umożliwia bezkontaktowe wniknięcie w głąb tkanki. Dzięki swojej nieinwazyjności badanie może być powtarzane tak często jak jest to konieczne, a jego precyzyjność pozwala nam dokładnie śledzić chorobę i dobrać skuteczną formę leczenia.

Badanie OCT oczu jest bardzo istotne dla Pacjentów ze:

• starczym zwyrodnieniem plamki AMD,
• otworami w plamce,
• zmianami cukrzycowymi na dnie oka
• jaskrą w przebiegu której mamy możliwość monitorowania zachodzących zmian.

Wskazania do badania OCT:

• jaskra: ocena kąta przesączania, topografia nerwu wzrokowego, ocena włókien nerwowych pomiar ilości komórek zwojowych  – monitorowanie neuropatii jaskrowej
•  zwyrodnienie plamki związane z wiekiem AMD
•  centralna retinopatia surowicza
• makulopatia cukrzycowa
•  obrzęk plamki
•  otwór w plamce
•  błona nasiatkówkowa
•  znamiona barwnikowe
•  zmiany nowotworowe
•  trakcje szklistkowo-siatkówkowe
•  kwalifikacja do podania anty-VEGF (Avastin, Lucentis, Eylea) i monitorowanie skuteczności leczenia
• obrazowanie przedniego odcinka oka: topografia rogówki, pachymetria, ocena śródbłonka

Przebieg badania OCT
Koherentna Tomografia Optyczna (badanie OCT) trwa kilka minut. Jest ono bezbolesne i bezdotykowe. Wynik wraz z opisem pacjent otrzymuje na miejscu po zakończeniu badania.

Najwyższa jakość usług medycznych
W naszym gabinecie dysponujemy najwyższej klasy sprzętem japońskiej firmy Topcon, który łączy w sobie funduskamerę generującą wysokiej jakości zdjęcia dna oka z tomografem optycznym OCT-1000.

Kapsulotomia tylna – laserowe usunięcie zaćmy wtórnej

Zaćma wtórna jest najczęściej pojawiającym się powikłaniem po zabiegu usunięcia zaćmy. Jest to nic innego, jak zmętnienie torebki tylnej soczewki, czyli fragmentu naturalnej soczewki pozostawianego podczas zabiegu usunięcia zaćmy, aby odpowiednio umiejscowić na nim  wszczepianą sztuczną soczewkę wewnątrzgałkową. Objawia się m.in. obniżeniem ostrości wzroku w operowanym oku.

Kapsulotomia polega na wykonaniu serii otworków w tylnej torebce soczewki za pomocą lasera YAG. Podczas zabiegu pacjent siedzi przy lampie szczelinowej i otrzymuje od kilku do kilkunastu “strzałów” laserem, co ma za zadanie rozerwanie zmętniałej torebki soczewki. Przez zabiegiem aplikowane są krople znieczulające oraz rozszerzające zrenicę. Procedura jest bezbolesna, a czas jej trwania wynosi od kilki do kilkunastu minut. Poprawa ostrości widoczna jest niemal od razu, choć zastosowanie kropli rozszerzających zrenicę powoduje utrzymujące się ok. 2 godzin zaburzenia akomodacji i zwiększoną wrażliwość na światło, w związku z tym nie zaleca się prowadzenia pojazdów po zabiegu.

Irydotomia laserowa (IRT)

Irydotomia laserowa jest zabiegiem stosowanym w leczeniu jaskry, m.in. w przypadku jaskry zamkniętego kąta oraz wąskiego kąta przesączania zagrożonego zamknięciem. Kąt przesączania to nic innego jak kąt między rogówką (przednią powierzchnią oka) a tęczówką (jego barwną częścią). Zabieg ten polega na powiększeniu tego kąta poprzez wykonanie niewielkiego otworu w tęczówce. Umożliwia on swobodny przepływ cieczy wodnistej z komory tylnej do komory przedniej, a w konsekwencji obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Przed zabiegiem podawane są krople znieczulające oraz zwężające źrenicę, a następnie zakładana jest specjalna soczewka kontaktowa. Podczas zabiegu pacjent siedzi przed lampą szczelinową, a seria impulsów lasera YAG wykonuje otwór w obwodowej części tęczówki. Całość trwa od kilku do kilkunastu minut. Sam zabieg jest bezbolesny, jednak zastosowanie kropli zwężających źrenicę może powodować ból utrzymujący się do kilku godzin.

Topografia rogówki (keratografia)

Topografia rogówki to komputerowe badanie kształtu przedniej powierzchni oka, czyli rogówki. Dzięki niemu uzyskujemy barwną mapę ilustrującą rozkład krzywizn na powierzchni oka, przypominającą nieco mapę geograficzną. Uzyskana mapa pozwala diagnozować wiele nieprawidłowości rogówki, takie jak stożek rogówki. Ocena powierzchni oka przy pomocy keratografu jest niezbędna do doboru soczewek ortokeratologicznych oraz do kwalifikacji pacjenta do laserowej korekcji wzroku.

Badanie jest bezbolesna, nieinwazyjne, nie wymaga stosowania żadnych kropli. Pacjent siada przed specjalną czaszą z czarno-białymi okręgami i patrzy na wskazany punkt świetlny. W tym czasie okręgi rzutowane są na powierzchnię oka, a na podstawie ich odbić tworzona jest bardzo dokładna mapa rogówki.

 Płukanie dróg łzowych u dorosłych i u dzieci

Wskazaniem do płukania dróg łzowych jest ich niedrożność. Może ona występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.

U niemowląt zwykle jest wrodzona i wynika z obecności w przewodzie nosowo-łzowym błony, która powinna zostać przerwana w ostatnim etapie życia płodowego. Objawem jest nadmierne łzawienie oraz obecność w worku spojówkowym wydzieliny ropnej.

U dorosłych natomiast niedrożność jest zwykle nabyta i może wynikać z przewlekłych stanów zapalnych zatok, worka łzowego, czy nawet ucha lub gardła. Może być też spowodowana wszelkimi urazami w okolicy oczu i nosa. Do zwężania się światła kanalików dochodzi wraz z wiekiem. Oprócz wymienionych wcześniej objawów można zaobserwować także ból, pieczenie, swędznie.

Do płukania dróg łzowych wykorzystuje się kaniulę, czyli swego rodzaju żyłkę, umieszczoną na strzykawce wypełnionej roztworem soli fizjologicznej. Kaniulę wprowadza się do dolnego kanalika łzowego przez punkt łzowy znajdujący się na powiece, przy kąciku oka po stronie nosa, a następnie wstrzykuje się do niego roztwór.

Wszczepianie zatyczki hydrożelowej do kanalika łzowego w ZSO

Zespół suchego oka (ZSO) jest jednym z najczęściej występujących obecnie dolegliwości okulistycznych. Objawia się m.in. pieczeniem oczu, uczuciem piasku pod powiekami, zaczerwienieniem spojówki, uczuciem zmęczenia oczu oraz zaburzeniami widzenia. Może wynikać z niedostatecznej ilości produkowanych łez, ich nieprawidłowego składu lub zbyt szybkiego parowania.

Jedną z metod leczenia ZSO jest wszczepianie do kanalików łzowych specjalnych zatyczek. Maleńka hydrożelowa zatyczki umieszczana jest w punkcie łzowym, dopasowując się do jego kształtu i rozmiaru. W ten sposób zablokowany zostaje odpływ łez z worka spojówkowego, dzięki czemu prawidłowa warstwa filmu łzowego dłużej zatrzymuje się na oku.

Cały proces jest bezbolesny i nie wymaga wcześniejszego przygotowania pacjenta. Zatyczka umieszczona w kanaliku łzowym nie daje odczucia ciała obcego, a, w razie potrzeby, można ją w każdej chwili usunąć.

Autorefraktometria – tzw. komputerowe badanie wady wzroku

Autorefraktometria to obiektywne badanie refrakcji, czyli badanie wady wzroku niewymagające współpracy ze strony pacjenta. Pacjent opiera głowę na podpórce i patrzy na wyświetlający się obrazek, natomiast specjalny układ optyczny i algorytmy komputerowe obliczają wadę wzroku pacjenta. Współczesne autorefraktometry są zwykle połączone z keratometrami, czyli urządzeniami mierzącymi promienie krzywizny przedniej powierzchni oka – rogówki. Dostarczają wówczas informacji m.in. o pochodzeniu astygmatyzmu – czy bierze się on z nieregularnej budowy rogówki czy też soczewki.

Należy jednak pamiętać, że jest to jedynie badanie przesiewowe lub wstępne do podmiotowego badania wady wzroku,czyli badania we współpracy z pacjentem, a na podstawie samego wydruku z autorefraktometru nie należy wykonywać okularów bądź dobierać soczewek kontaktowych !

Mimo że autorefraktometr jest bardzo pomocnym urządzeniem, ma kilka wad. Przede wszystkim nie zawsze potrafi wyeliminować skurcz mięśni napinających soczęwkę wewnątrzgałkową, czyli tzw. spazm akomodacji, który potrafi przekłamać wynik pomiaru nawet o kilka dioptrii. Często podczas badania pacjent nie przyjmuje zmierzonej przez urządzenie wartości astygmatyzmu. Urządzenie nie ma też możliwości oceny stanu widzenia obuocznego, sprawdzenia, czy mięśnie obojga oczu napinają się w takim samym stopniu, czy nie występuje zez jawny lub ukryty. Wszystko to sprawia, że nie może zastąpić profesjonalnego badania podmiotowego przy użyciu foroptera bądźkasety okulistycznej.